Nhiều phụ nữ xin tinh trùng hiến tặng làm single mom

Đầy tháng bé Ngọc San, con gái của Thanh Xuân, ở Khánh Hòa. Ảnh: Nhân vật cung cấp

Đối với Diệu Thúy, 32 tuổi, quê Hương Trà, Thừa Thiên Huế tìm thấy cơ hội làm mẹ như thấy ánh sáng cuộc đời.

"Tôi chưa trải qua mối tình nào và cũng không biết cuộc đời này có khi nào được nếm trải tình yêu nam nữ không", Thúy nói. "Nhưng nhờ tinh trùng hiến tặng, tôi có thể mang thai, sinh con và nuôi dạy con như bao người phụ nữ khác".

Qua hai lần chuyển phôi, tổng chi phí khoảng 100 triệu đồng, cô đã chào đón con trai đầu lòng, nặng 3,7 kg hồi tháng 6.

Chưa có thống kê trên diện rộng về số lượng phụ nữ đơn thân tự sinh con bằng tinh trùng hiến tặng, nhưng số liệu từ các bệnh viện cho thấy xu hướng này đang tăng lên.

Tại trung tâm Hỗ trợ sinh sản và Công nghệ mô ghép, Bệnh viện Đại học Y Hà Nội, các chuyên gia y tế ghi nhận vài năm trước thi thoảng mới có một phụ nữ đến làm thủ thuật để trở thành mẹ đơn thân (single mom), nay trung bình mỗi tháng có từ 5-6 người, chiếm khoảng 10% tổng số ca làm IVF. Tính riêng năm 2023, tỷ lệ phụ nữ xin tinh trùng hiến tặng làm mẹ đơn thân tăng 33% so với 2022. Số ca trong 6 tháng đầu năm 2024 đã bằng cả năm 2023.

Pháp luật Việt Nam cho phép phụ nữ độc thân có thể xin tinh trùng và phôi (sản phẩm kết hợp giữa trứng và tinh trùng) để sinh con bằng các phương pháp hỗ trợ sinh sản, theo chỉ định của bác sĩ chuyên khoa. Hiện cả nước có 53 trung tâm hỗ trợ sinh sản. Tất cả các đơn vị này đều có thể thực hiện IVF, tập trung nhiều nhất ở ba nhóm khách hàng: Các cặp đồng tính muốn có con, phụ nữ đã ly hôn và phụ nữ chưa từng kết hôn.

Thạc sĩ, bác sĩ Đỗ Thùy Hương, bệnh viện Đại học Y Hà Nội, cho biết thời gian qua có sự tăng lên thấy rõ về số lượng người độc thân làm IVF. Một phần lý do vì Trung tâm hỗ trợ sinh sản và công nghệ mô ghép của bệnh viện hiện là đơn vị duy nhất ở Việt Nam cho tinh trùng không yêu cầu đổi mẫu.

Mẫu tinh trùng tại Bệnh viện Đại học Y đảm bảo nguyên tắc vô danh, đã được sàng lọc các bệnh lý, có yêu cầu về chiều cao, ngoại hình. Một mẫu chỉ sử dụng cho một khách hàng duy nhất và sẽ hủy mẫu ngay khi đã sinh con thành công.

Trước khi đi đến quyết định làm IVF, Bích Phương, 32 tuổi, quê Hưng Yên đang là kế toán trong một công ty nước ngoài gần nhà, có bạn trai chuẩn bị cưới. Kết quả khám sức khỏe định kỳ ở công ty năm 2020 cô phát hiện có khối u tử cung. Bệnh tật khiến việc mang thai sinh nở đã khó, một khi phẫu thuật sẽ gần như mất cơ hội làm mẹ.

Phương chia sẻ bệnh tình cũng như mong muốn sinh con càng sớm càng tốt nhưng bạn trai không đồng tình nên hai người chia tay. "Bệnh tật và thất bại tình cảm khiến tôi sốc một thời gian. Nhưng khi nhận ra còn một con đường khác để sinh con, cảm giác đó thật nhẹ nhõm", Phương chia sẻ.

Bà Phúc, mẹ Phương cho biết hai năm đồng hành cùng con chạy chữa mọi nơi, kết quả gia đình nhận được chỉ là khối u của con không phẫu thuật bóc tách được, nếu kéo dài u to lên buộc phải cắt bỏ tử cung. Gia đình vô cùng khủng hoảng. "Khi con ra quyết định xin tinh trùng hiến tặng làm mẹ, chúng tôi xót xa, thương con vô hạn, nhưng cũng biết đó là cách tốt nhất", người mẹ chia sẻ.

Phương may mắn chuyển phôi thành công ngay lần đầu. Dù vậy quá trình mang thai nhiều lần cận kề bờ vực sống chết. Suốt thai kỳ cô bị ốm nghén, lúc 8 tuần bị động thai phải cấp cứu trong đêm và nằm ở nhà gác chân đến 16 tuần. Nguy hiểm nhất là ở 36 tuần cô bị vỡ ối, phải gây mê mổ cấp cứu.

Giông bão cũng qua, ở hiện tại con trai Phương 16 tháng tuổi, đã đi vững và biết bi bô gọi bà, gọi mẹ. Khối u của cô được bóc tách một lần trong ca mổ đẻ và tiếp tục theo dõi khối u còn lại.

"Nhiều lúc ôm con trong lòng, hít hà mùi sữa thơm, tôi vẫn không dám tin mình lại đủ kiên cường vượt qua được chừng ấy khó khăn", người mẹ trẻ nói.

Mẹ Phương bế con trai cô trên bãi biển Nhật Lệ, Quảng Bình tháng 7/2024. Ảnh: Nhân vật cung cấp

Tại Việt Nam, tỷ lệ người độc thân có xu hướng tăng nhanh, từ 6,23% năm 2004 tăng lên 10,1% vào năm 2019, trong đó chủ yếu là nữ giới chiếm tỷ lệ 87,6%, theo Tổng cục thống kê. Càng ở các nhóm tuổi cao hơn, tỷ lệ phụ nữ chọn sống độc thân càng nhiều hơn nam giới và theo các chuyên gia lý do vì họ có khả năng tự lo cho cuộc sống một mình tốt hơn so với nam giới.

Bác sĩ Thùy Hương cho biết với sự gia tăng địa vị kinh tế và tự chủ, không ít phụ nữ cảm thấy mình có thể có một đứa con và nuôi dạy tốt mà không cần một người cha. Khi mà vấn đề quyền con người ngày càng được coi trọng, thái độ xã hội đối với việc phụ nữ làm single mom cởi mở hơn, rất có thể nhiều phụ nữ ngày càng có xu hướng lựa chọn lối sống này.

"Trật tự quan hệ tình dục, hôn nhân và sinh con đang khác trước. Nhiều phụ nữ ngày nay đang chọn sinh con trước rồi mới quyết định có nên gắn bó cả đời với một người hay không", bác sĩ Hương nói.

Tuy nhiên, trong nghiên cứu "Làm cha mẹ đơn thân: Tác động đến sự phát triển của trẻ" của nhóm chuyên gia Kersi Chavda và Vinyas Nisarga đăng trên Tạp chí của Hiệp hội Sức khỏe tâm thần trẻ em và thanh thiếu niên năm 2023 cho thấy việc vắng mặt người cha hoặc mẹ không chỉ ảnh hưởng sức khỏe tâm thần mà con thể chất, sự phát triển toàn diện và các mối quan hệ tương lai. Trẻ trải qua thiếu thốn vật chất hơn, kết quả học tập kém hơn.

Nghiên cứu cũng tìm thấy trẻ em của gia đình đơn thân có khả năng thích nghi, chăm chỉ, trách nhiệm. Chúng sẽ thành công trong sự nghiệp vì đã rèn được sự kiên cường từ nhỏ. Một số nghiên cứu khác cũng chỉ ra trẻ sẽ tốt hơn nếu được nuôi bởi cha mẹ đơn thân thay vì sống với bố mẹ đã kết hôn mà thường xuyên xung đột.

Bản thân Diệu Thúy luôn tự ti về ngoại hình. Cô cũng không muốn "lấy bừa" một ai đó hoặc cưới người đã ly hôn phải chịu cảnh con chung con riêng. Trong khi đó, cha mẹ ngày một già, chỉ muốn con có chỗ dựa để yên tâm. Là con một, Thúy thấy có trách nhiệm phải đáp ứng niềm mong mỏi của ông bà.

"Sinh con dễ hơn kiếm một người chồng nên tôi làm việc dễ trước", Thúy, công tác trong một trung tâm y tế cho biết.

Còn Thanh Xuân chịu tổn thương gia đình nên từ rất sớm đã xác định đời này không yêu đương, không kết hôn. "Lấy chồng giống như đánh bạc, mà tôi không biết chơi bài", Xuân nói.

Tuy nhiên việc có thêm em bé phát sinh nhiều chi phí hơn cô nghĩ. Bản thân Xuân là trụ cột kinh tế của gia đình, nên có những giai đoạn cũng phải bận tâm tiền bạc. Chỉ ba ngày sau sinh, cô đã chạy xe máy, trở lại công việc như bình thường. May bé San có mẹ, dì và người bác (anh trai Xuân) hỗ trợ. Người xung quanh khi biết Xuân làm IVF tự sinh con, cũng động viên cô "làm vậy cho khỏe".

"Sau này tôi sẽ nói cho con biết cách con đến với thế giới này, mong con sẽ hiểu cho mẹ", người phụ nữ 36 tuổi nói.

Phan Dương

* Tên một số nhân vật đã thay đổi.